Propozycje zmian w regulaminie odrzucone. Zakończyły się konsultacje dot. Budżetu Obywatelskiego Tarnobrzega

Poznaliśmy wyniki konsultacji społecznych, dotyczących zmian w regulaminie Budżetu Obywatelskiego miasta Tarnobrzega. „W procesie konsultacji do projektu zmiany uchwały Rady Miasta Tarnobrzega w sprawie budżetu obywatelskiego Mieszkańcy nie wnieśli żadnych uwag czy propozycji. Z przedstawionych 6 propozycji innych niż proponowane zmiany w uchwale 5 nie zostało uwzględnionych, a jedna jest już obecna w regulaminie przeprowadzania budżetu obywatelskiego Miasta Tarnobrzega, stanowiącym Uchwałę Nr XI/110/2019 Rady Miasta Tarnobrzega z dnia 24 kwietnia 2019 r. w sprawie budżetu obywatelskiego (ze zm.) – czytamy w podsumowaniu konsultacji.

wyniki konsultacji

WYKAZ PROPOZYCJI ZMIAN W REGULAMINIE PRZEPROWADZANIA BUDŻETU OBYWATELSKIEGO MIASTA TARNOBRZEGA ZGŁOSZONYCH PRZEZ OSOBY BIORĄCE UDZIAŁ W KONSULTACJACH, WRAZ ZE STANOWISKIEM PREZYDENTA MIASTA TARNOBRZEGA.

1) PROPOZYCJA NR 1

Zwiększenie w paragrafie 3 środków przeznaczonych na budżet obywatelski w 2024 roku do poziomu 0,65% wydatków Miasta zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu. Daje to przybliżoną kwotę około 2.500.000,00 zł. Przy założeniu, że na projekty małe (osiedlowe) przeznaczono kwotę około 500.000,00 zł pozostaje na projekty duże (dotyczące potrzeb całego miasta) około 2.000.000 zł (dwa miliony zł).

Uzasadnienie:

Przy aktualnej inflacji i wzroście cen sumy zaproponowane w regulaminie są niewystarczające, aby zrealizować projekty.

• STANOWISKO PREZYDENTA MIASTA TARNOBRZEGA:

Negatywne ze względu na sytuację finansów publicznych. Propozycja nieuwzględniona.

Uzasadnienie:

Aktualna sytuacja gospodarcza kraju, trwająca wysoka inflacja, a co za tym idzie lawinowy wzrost kosztów stałych ponoszonych przez samorządy zmusza do jeszcze bardziej odpowiedzialnego i rygorystycznego patrzenia na wydatki i gospodarowanie środkami finansowymi przez polskie miasta. Stan niepewność odnosił się zawsze do odległej perspektywy czasowej. Dziś pojawia się również w tej krótkiej. Sytuacja taka dotyka wiele polskich miast i część z nich, uchwałami swych organów stanowiących, podejmuje decyzję o zawieszeniu przeprowadzania budżetów obywatelskich na swoim terenie.

Zaznaczyć należy, że organ wykonawczy Miasta nie planuje zawieszenia realizacji budżetu partycypacyjnego. Jednak w obecnej sytuacji podwyższenie poziomu wydatków przewidzianych na realizację kolejnych edycji budżetu obywatelskiego zwiększałoby ryzyko związane z prawidłowym równoważeniem budżetu Miasta Tarnobrzega i mogłoby narazić Miasto na zwiększenie deficytu budżetowego. Podkreślić przy tym należy, że obowiązujący obecnie współczynnik na poziomie 0,55% wydatków budżetowych za rok poprzedzający jest wyższy niż minimalny poziom wskazany w art. 5a ust. 5 ustawy o samorządzie gminnym i również wyższy niż obowiązujący w wielu innych polskich miastach o podobnej specyfice.

2) PROPOZYCJA NR 2

Ograniczenie wydatków na jeden duży projekt do wysokości 1.000.000,00 zł.

Uzasadnienie:

Możliwość złożenia w kategorii projektów dużych co najmniej dwóch projektów lub więcej.

• STANOWISKO PREZYDENTA MIASTA TARNOBRZEGA:

Negatywne ze względu na sytuację finansów publicznych. Propozycja nieuwzględniona.

Uzasadnienie:

Sytuacja finansów publicznych w kraju, opisana w odpowiedzi na propozycję nr 1, nie skłania do wprowadzania zmian w regulaminie budżetu obywatelskiego w zakresie dotyczącym finansowania zgłaszanych zadań, w tym limitów dopuszczalnych kosztów na poszczególne projekty w kategorii „projekt duży”. Choć propozycję uznać należy za ciekawą i wartą rozważenia. W sytuacji poprawy finansów Miasta propozycja ta zostanie z pewnością rozważona na nowo.

Jednocześnie uwypuklić należy fakt, że budżet obywatelski, jako instrument partycypacji, zależy od włączających się w jego przeprowadzenie Mieszkańców Tarnobrzega. To oni składają projekty odpowiadające swoim potrzebom i również oni wybierają projekty, które najbardziej odpowiadają na ich potrzeby. Ograniczenie wysokości kwoty przypadającej na projekt w kategorii „projekt duży” w pewien sposób ograniczy możliwość rozwiązania zauważalnych przez Mieszkańców problemów i potrzeb, które chcą rozwiązać, w szczególności poprzez kosztowne inwestycje.

3) PROPOZYCJA NR 3

Uwzględnienie w punktacji (zwiększenie) dopuszczającej projekt do realizacji, wspólnego działania, dwóch niezależnych podmiotów wykorzystujących ten sam projekt. (np. teren, budynek, infrastrukturę miejską, jego całoroczne wykorzystanie).
Uzasadnienie:
Z jednej ograniczonej limitem kwoty pieniędzy korzysta większa grupa osób zainteresowanych.

• STANOWISKO PREZYDENTA MIASTA TARNOBRZEGA:

Negatywne ze względu na sprzeczność propozycji z przepisami prawa. Propozycja nieuwzględniona.

Uzasadnienie:

W myśl art. 5a ust. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 40) Rada Miasta Tarnobrzega określa w drodze uchwały wymagania, jakie powinien spełniać projekt budżetu obywatelskiego, m.in:

1) wymogi formalne, jakim powinny odpowiadać zgłaszane projekty;
2) zasady oceny zgłoszonych projektów co do ich zgodności z prawem, wykonalności technicznej.
Powyższe wymagania wymienione są w §7, §11 ust. 2 i §12 uchwały Nr XI/110/2019 Rady Miasta Tarnobrzega z dnia z dnia 24 kwietnia 2019 r. w sprawie budżetu obywatelskiego Miasta Tarnobrzega (Dz. Urz. Woj. z 2019 r. poz. 3162) i dotyczą oceny projektów pod względem:
1) zachowania terminu złożenia projektu;
2) sposobu złożenia;
3) dokonania złożenia przez uprawniony podmiot;
4) sporządzenia projektu z wykorzystaniem odpowiedniego formularza lub we właściwy sposób w systemie informatycznym;
5) wypełnienia formularza z danymi projektu w sposób kompletny i poprawny;
6) załączenia listy z podpisami Mieszkańców popierających projekt, zawierającej wymaganą liczbę podpisów;
7) wysokości kosztów szacunkowych każdego złożonego projektu;
8) zgodności z prawem oraz zasadami określonymi niniejszą uchwałą;
9) adekwatności pełnego szacunkowego kosztu realizacji projektu i jego przypisania do danej kategorii projektów;
10) wykonalności technicznej, w tym możliwości realizacji w ramach jednego roku budżetowego.

Ponadto zgodnie z postanowieniami ww. uchwały zgłoszone projekty poddawane są kolejnej analizie, prowadzącej do odrzucenia projektów, które:

1) naruszają prawa osób trzecich, w szczególności prawo własności lub prawa autorskie;
2) wymagają ponoszenia nakładów na nieruchomość, do której osoba trzecia posiada tytuł prawny;
3) są niezgodne z planami, strategiami lub programami przyjętymi przez Miasto Tarnobrzeg;
4) zakładają wytworzenie infrastruktury poza obszarem Miasta Tarnobrzega;
5) zakładają wytworzenie infrastruktury na nieruchomości, co do której Miasto Tarnobrzeg nie ma możliwości złożenia oświadczenia o dysponowaniu nieruchomością na cele budowlane;
6) generują koszty eksploatacji niewspółmiernie wysokie w stosunku do wartości danego projektu, powyżej 50% wartości projektu w jednym roku;
7) nie spełniają kryterium ogólnodostępności;
8) przekraczają maksymalną kwotę przeznaczoną na dany typ projektów;
9) jednoznacznie wskazują wykonawcę zadania;
10) polegają wyłącznie na wykonaniu dokumentacji technicznej, w szczególności projektu zagospodarowania terenu, projektu budowlanego lub kosztorysu;
11) są niemożliwe do zrealizowania w trakcie jednego roku budżetowego.

Powyższe kryteria weryfikacji zgłoszonych projektów, jak i postanowienia art. 5a ust. 7 ustawy o samorządzie gminnym nie uprawniają do wprowadzania punktacji dla weryfikowanych projektów, która następnie pozwalałaby na budowanie rankingu zgłoszonych projektów. Zgodnie z przepisami obowiązującego prawa jedyną dopuszczalną oceną dla zgłoszonych projektów jest ocena prowadząca do uzyskania odpowiedzi na pytanie czy projekt spełnienia, czy nie spełnia określonego kryterium. W konsekwencji ocena ta pozwala na podjęcie decyzji o dopuszczeniu lub nie dopuszczeniu projektu pod głosowanie. Ostatecznie o wartości projektu i jego losach decydują Mieszkańcy w powszechnym i równym głosowaniu, a nie ocena projektu dokonana przez pracownika Urzędu Miasta, patrz art. 5a ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym: „W ramach budżetu obywatelskiego Mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu decydują corocznie o części wydatków budżetu gminy. Zadania wybrane w ramach budżetu obywatelskiego zostają uwzględnione w uchwale budżetowej gminy. Rada gminy w toku prac nad projektem uchwały budżetowej nie może usuwać lub zmieniać w stopniu istotnym zadań wybranych w ramach budżetu obywatelskiego”.

4) PROPOZYCJA NR 4

Zróżnicowanie budżetów na projekty małe dla poszczególnych osiedli ze względu na liczbę Mieszkańców osiedla. Wprowadzenie mechanizmu: 1.000,00 zł na każdego zgłoszonego do systemu odbioru śmieci Mieszkańca danego osiedla, nie mniej jednak niż 15.000,00 zł na jedno osiedle Tarnobrzega. Reszta na projekty duże.

Uzasadnienie:

Wprowadzenie bardziej sprawiedliwego systemu podziału środków na poszczególne osiedla, w obecnym kształcie np. osiedla Serbinów i Nagnajów dysponują identyczną kwotą małego budżetu, mimo, że teren Serbinowa zasiedla oficjalnie 70 razy więcej osób. Uzależnienie od deklaracji śmieciowych z pewnością będzie mobilizujące dla Mieszkańców. Można też będzie pokazać przy okazji dysproporcje na poszczególnych osiedlach – potencjalnej liczby zameldowanych wobec faktycznie zgłoszonych do systemu śmieciowego Mieszkańców na zasadzie środków potencjalnie możliwych do uzyskania dla osiedla.

• STANOWISKO PREZYDENTA MIASTA TARNOBRZEGA:

Negatywne ze względu na drastyczny wzrost puli środków, które należałoby przeznaczyć na realizację budżetu obywatelskiego. Propozycja nieuwzględniona.

Uzasadnienie:

Propozycja nie stoi w sprzeczności z literą prawa. Niektóre miasta w Polsce uwzględniają różnicowanie puli środków przypadających na poszczególne jednostki pomocnicze gminy (dzielnice lub osiedla) ze względu na ich liczebność.

Rozpatrując ww. propozycję z rachunkowego punktu widzenia zauważyć należy, że wprowadzenie proponowanego podziału środków na „projekty małe” (osiedlowe), zgodnie z proponowanym mechanizmem – 1000,00 zł na każdego Mieszkańca zgłoszonego do systemu odbioru śmieci, spowodowałoby wielokrotny wzrost puli środków przeznaczanych na ww. kategorię projektów. Pula środków wzrosłaby z obecnie proponowanej przez Miasto kwoty w wysokości 680 tys. zł do kwoty ok. 40 mln zł (przy założeniu, że złożonych zostało ok. 40 tysięcy deklaracji w systemie odbioru odpadów komunalnych dla całego miasta).
Obecnie, w myśl postanowień obowiązującego regulaminu przeprowadzania budżetu obywatelskiego Miasta Tarnobrzega, limitowi podlega nie pula środków na dane osiedle, ale maksymalny szacunkowy koszt realizacji „projektu małego” (osiedlowego). Co więcej, wnioski płynące z analizy hipotetycznego wprowadzenia mechanizmu podziału puli środków na poszczególne osiedla według ich liczebności, przy założeniu proponowanej przez Miasto puli środków przeznaczonej na tę kategorię projektów, wynoszącej 680 tys. zł, wskazują na znaczne względnie niekorzystne zróżnicowanie puli środków przypadających na osiedla Tarnobrzega. Większość osiedli, bo 10 z 16, dysponowałaby pulą środków znacznie mniejszą (poniżej 10 tys. zł) niż proponowane przez Miasto 40 tys. zł na „projekty małe” (osiedlowe). Tylko 4 osiedla miasta zyskałyby na takim podziale. W konsekwencji, przy obecnej inflacji, 10 osiedli musiałoby mieć dodatkowo podwyższaną pulę przyznanych im środków, aby możliwe było zrealizować jakikolwiek zgłoszony projekt w tej kategorii projektów.

Zaznaczyć przy tym należy, że w utrzymanie jak najwyższej puli środków przypadającej na projekty w kategorii „projekt duży”, uznać można za ważny dla Miasta, gdyż pozwala na zgłaszanie i realizacje zadań istotnych, zaspokajających potrzeby wszystkich Mieszkańców. Z tego względu pula środków na projekty w kategorii „projekt mały” nie może rosnąć, kosztem projektów dużych, w sposób znaczący. W związku z powyższym maksymalna kwota przypadająca na „projekt mały” (40 tys. zł), choć równa dla każdego osiedla (ponieważ jeden projekt jest gwarantowany do realizacji dla każdego osiedla), pozwala na realizację przynajmniej jednego projektu na każdym osiedlu. Zmniejszanie tej kwoty dla mniejszych osiedli, przy jednoczesnym zwiększaniu dla większych, prowadzić może do braku możliwości złożenia jakiegokolwiek projektu, który zaspokajałby potrzeby mieszkańców małych osiedli. Obecnie obowiązujący równy podział środków dla poszczególnych osiedli miasta jest uzasadniony kosztami realizacji projektu. Koszt realizacji projektu, dla przykładu wybudowania placu zabaw czy ustawienia słupów oświetleniowych w danym miejscu, wynosi tyle samo, niezależnie od osiedla na którym odbywa się realizacja. Różnica pomiędzy małym i dużym osiedlem polega tylko na tym, że służy większej liczbie Mieszkańców.

5) PROPOZYCJA NR 5

Z budżetu partycypacyjnego powinny zostać wyrugowane projekty „duże”, które są w otwarty sposób wspierane i promowane przez ogół Przewodniczących Osiedli oraz władze miasta. Budżet partycypacyjny nie powinien być protezą służącą wykorzystywania środków na projekty będące w obowiązkach ustawowych ze strony Urzędu Miasta. W obecnej formie Budżetu Obywatelskiego od kilku lat mamy do czynienia z wypaczeniem idei budżetu obywatelskiego.

• STANOWISKO PREZYDENTA MIASTA TARNOBRZEGA:

Negatywne ze względu na obowiązujące przepisy prawa. Propozycja nieuwzględniona.

Uzasadnienie:

Realizacja projektów zgłoszonych w ramach budżetu obywatelskiego nie jest materią autonomiczną, rządzącą się odrębnymi przepisami. Jest formą konsultacji społecznych, które przekazują Mieszkańcom decyzyjność odnośnie przeznaczenia części budżetu Miasta. Z tego względu wszelkie projekty realizowane w ramach budżetu obywatelskiego muszą być zgodne z przepisami obowiązującymi samorząd. Miasto, jako jednostka samorządowa, nie może realizować innych zadań, jak tylko te, które zapisane są jako zadania własne samorządu lub są zlecone do realizacji przez administrację państwową. Oznacza to, że nie ma odmiennych zadań, innych niż te, które są przypisane do realizacji przez konkretne ustawy. Z tego względu, każdy projekt zgłoszony w ramach budżetu obywatelskiego, jeżeli mieści się w obszarze zadań własnych samorządu i spełnia pozostałe kryteria zawarte w regulaminie, nie może zostać odrzucony w procesie jego weryfikacji. Uprawnienie zawarte w art. 5a ustawy o samorządzie gminnym pozwala samorządom na regulowanie proces zgłaszania i wyłaniania projektów do realizacji w sposób, który zagwarantuje, że realizowane później projekty nie będą zgodne z obowiązującymi samorząd przepisami prawa. Zgodnie z postanowieniami ww. artykułu to Mieszkańcy decydują o przeznaczeniu części budżetu, zgodnie ze swoimi potrzebami. Decydują o tym jakie projekty zgłaszają. Decydują także, które z nich będą skierowane do realizacji. Przepisy prawa nie mówią wprost o możliwości ograniczenia kategorii zadań, które można zgłaszać. Mają się one mieścić w katalogu zadań własnych. Art. 7 Konstytucji mówi, że organy władzy publicznej, w tym samorząd, działają na podstawie i w granicach prawa. Normę zawartą w tym przepisie należy odczytywać jako zakaz domniemywania kompetencji organu, a więc zakaz działania bez wyraźnego upoważnienia zawartego w obowiązującym samorząd przepisie. Samorząd nie ma zatem upoważnienia ustawowego do dokonywania redukcji w katalogu zadań własnych w odniesieniu do możliwości zgłaszania projektów w ramach budżetu obywatelskiego.

Odnosząc się do udziału przewodniczących osiedli w procesie konsultacji społecznych, jakim jest budżet obywatelski, odwołać się należy ponownie do art. 5a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, który mówi, że w konsultacjach społecznych biorą udział Mieszkańcy. Natomiast ust. 3 ww. ustawy mówi, że budżet obywatelski jest szczególną formą konsultacji społecznych. Istotą zagadnienia jest fakt, że przewodniczący osiedli także są Mieszkańcami i jako Mieszkańcy mogą brać czynny udział w procedurze konsultacji, zarówno zgłaszając swój projekt w ramach budżetu obywatelskiego, jako Mieszkaniec, jak i w jego promocji, na identycznych zasadach jak każdy inny Mieszkaniec Tarnobrzega. Wszyscy Mieszkańcy są pod tym względem równi. Każdy Mieszkaniec jest uprawniony do zgłoszenia swojego projektu. Każdy Mieszkaniec może uczestniczyć w głosowaniu.

6) PROPOZYCJA NR 6

Głosowanie na projekty – wyłącznie osobiste w punktach stacjonarnych: z obowiązkową weryfikacją tożsamości osób oddających głos oraz brakiem możliwości głosowania w imieniu np. małżonka lub dziecka. Głosowanie przez Internet – bez zmian.

• STANOWISKO PREZYDENTA MIASTA TARNOBRZEGA:

Pozytywne ze względu na obowiązujące przepisy prawa. Propozycja jest już uwzględniona w obowiązującym regulaminie.

Uzasadnienie:

W myśl art. 5a ust. 7 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym wyłonienie projektów zgłoszonych do budżetu obywatelskiego, które skierowane będą do realizacji, odbywa się w głosowaniu równym i powszechnym. Przepis ten ma swoje odzwierciedlenie w postanowieniach regulaminu przeprowadzania budżetu obywatelskiego Miasta Tarnobrzega. W myśl §18 Uchwały Nr XI/110/2019 Rady Miasta Tarnobrzega z dnia 24 kwietnia 2019 r. w sprawie budżetu obywatelskiego (ze zm.) o wyborze projektów do realizacji decydują mieszkańcy Miasta Tarnobrzega w drodze bezpośredniego głosowania.

Natomiast §19 ust. 3 mówi, że każdy uprawniony do głosowania może głosować tylko raz: 1) w punkcie wyborczym wyznaczonym przez Prezydenta w drodze zarządzenia, poprzez umieszczenie wypełnionej karty do głosowania w przygotowanej do tego celu zaplombowanej urnie lub 2) w formie elektronicznej w systemie informatycznym.

Dalej §20 ust. 5. Mówi, że karty do głosowania wydaje się uprawnionemu do głosowania w punkcie wyznaczonym do głosowania, po uprzednim sprawdzeniu dokumentu tożsamości ze zdjęciem, wpisaniu imienia i nazwiska oraz adresu zamieszkania uprawnionego na listę osób, które oddały głos na projekty w ramach budżetu obywatelskiego.

W wyżej wymienionych postanowieniach głosowanie nad projektem budżetu obywatelskiego jest bezpośrednie. Oznacza to, że mieszkańcy sami, bez pośrednictwa innych osób, decydują o wyborze danego projektu obywatelskiego. Głosują więc osobiście i bezpośrednio na te projekty budżetu obywatelskiego, które chcieliby, by znalazły się w realizowanym w kolejnym roku budżecie Miasta. Spełniony jest zatem wymóg osobistego głosowania przez uprawnionego Mieszkańca. Rada Miasta, kreując system głosowania nad projektami budżetu obywatelskiego zapewniła również, aby głosowanie było równe, czyli aby każdy głosujący mógł uczestniczyć w głosowaniu na jednakowych zasadach.
Przedstawione propozycje są już uwzględnione w obowiązującym regulaminie.

7) PROPOZYCJA NR 7

Zmiana progu wieku umożliwiającego oddanie głosu. Wnoszę o możliwość głosowania wyłącznie przez osoby w wieku powyżej 13 roku życia, czyli ustawowo posiadających ograniczoną zdolność do czynności prawnych.

• STANOWISKO PREZYDENTA MIASTA TARNOBRZEGA:

Negatywne ze względu na obowiązujące przepisy prawa. Propozycja nieuwzględniona.

Uzasadnienie:

Zgodnie z treścią art. 5a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym w konsultacjach społecznych, jakim jest budżet obywatelski, biorą udział Mieszkańcy. W myśl tego artykułu nie ma możliwości zawężenia kręgu uprawnionych do udziału, zarówno ze względu na wiek czy zameldowanie. Z udziału w budżecie obywatelskim nie można także wykluczyć obcokrajowców, ani osoby pozbawione praw publicznych.
Zgodnie z art. 7 Konstytucji organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Organ wykonujący kompetencję prawodawcy zawartą w upoważnieniu ustawowym, jest obowiązany działać ściśle w granicach tego upoważnienia. Normę zawartą w tym przepisie należy odczytywać jako zakaz domniemywania kompetencji organu, a więc nakaz, dyrektywę interpretacji przepisów kompetencyjnych w sposób ścisły i z odrzuceniem w odniesieniu do organów władzy publicznej zasady: co nie jest zakazane, jest dozwolone. (cytat z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2002 roku, K 20/01). Nieprawidłowa realizacja normy kompetencyjnej stanowi istotne naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności takiej regulacji.
Stanowisko w tej sprawie wyraziła Najwyższa Izba Kontroli, w opracowaniu powstałym w wyniku kontroli funkcjonowania polskich budżetów obywatelskich (LGD.430.001.2019, Nr ewid. 20/2019/P/18/064/LGD). W ww. dokumencie czytamy: „Z art. 5a ust. 1 ustawy wynika, że uprawnionymi do konsultacji są mieszkańcy gminy, a delegacja ustawowa zawarta w art. 5a ust. 2, dotycząca określenia przez radę gminy zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji, nie obejmuje określenia kręgu osób uprawnionych do wzięcia udziału w tej procedurze (s. 20)”.
Dalej czytamy: „W orzeczeniach sadów administracyjnych, podobnie jak w doktrynie, wskazuje się iż w delegacji ustawowej art. 5a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym nie mieści się ustalanie kategorii podmiotów uprawnionych do udziału w konsultacjach społecznych. Krąg tych osób został bowiem określony przez samego ustawodawcę. W art. 5a ust. 1 ww. ustawy ustawodawca postanowił, że uprawnionymi do konsultacji są mieszkańcy gminy. Norma ta nie zawiera żadnych ograniczeń, ani nie odsyła do innych aktów prawa. W art. 1 ustawy o samorządzie gminnym, zdefiniowano pojęcie gminy, przyjmując, że mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową (ust. 1), a przez gminę należy rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium (ust. 2). Przy czym przepisy tej ustawy nie określają, kogo należy rozumieć przez „mieszkańca”. Wobec tego, posiłkować się należy art. 25 kc, zgodnie z którym miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Tym samym, wszystkie osoby fizyczne, które spełniają powyższe przesłanki, są mieszkańcami gminy i mogą uczestniczyć w konsultacjach, o których mowa w art. 5a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (s. 26-27)”.